Co czytać?

Rozdział z książki „Tylko one" dotyczący malarki Zofii Szymanowskiej

Tekst pochodzi z książki Sylwii Zientek „Tylko one. Polska sztuka bez mężczyzn" (wydawnictwo Agora, Warszawa 2023), która prezentuje 20 sylwetek polskich artystek - tych znanych i tych, których twórczość przepadła w mrokach dziejów. Dla osób, które interesują się malarstwem i historią kobiet pozycja obowiązkowa! Ale na lekcję polskiego wystarczy nam wspomniany fragment o Zofii Szymanowskiej.

Zofia była malarką i pianistką, ale także przyrodnią siostrą Celiny, małżonki pisarza. Przez pewien czas mieszkała z rodziną Mickiewiczów w Paryżu. Wspomnienia i refleksje o tej wizycie spisywała w pamiętniku. Niestety, rękopis się nie zachował – zniszczył go syn Mickiewiczów, Władysław. Dlaczego? Cóż, przedstawiał jego ojca w złym świetle – Szymanowska opisywała tam kwestie dotyczące wyznawców Koła Sprawy Bożej i zagadkowego związku Mickiewicza z Xawerą Deybel.



Kiedy czytać?

Podczas omawiania literatury romantyzmu i biografii Adama Mickiewicza.

Jak wykorzystać?

Są tu trzy ciekawe wątki – z każdego można zrobić co najmniej jedną lekcję! Poniżej moje pomysły i propozycje tematów do dyskusji.

Wątek 1: Życiorys artysty a jego twórczość.

- Kto i w jakim celu pisze biografie artystów?
- Dlaczego biografia Mickiewicza była wybielana przez jego syna? Czy jego postępowanie można usprawiedliwić? Czy dziś powinniśmy odkrywać nieznane fakty z życia pisarzy, nawet jeśli stawiają ich w złym świetle?
- Czy negatywne fakty z życia znanych osób mają wpływ na odbiór ich twórczości? Czy to dobrze?
- Jakie inne znane postacie mają w swojej biografii fakty, które oceniane są negatywnie? Jak to wpływa na stosunek do nich?

Wątek 2: Rola kobiet w życiu sławnych mężczyzn.

- Czy o kobietach w życiu Mickiewicza wiemy tak samo dużo, jak o nim samym? Dlaczego?
- Jak przedstawiane są kobiety, o których pamięć przetrwała?
- Czy utrwalone w społecznej świadomości portrety kobiet Mickiewicza wpisują się w jakieś popularne schematy?
- Jakie nowe informacje o Mickiewiczu, jego żonie i kochance można zdobyć, czytając wspomnienia Zofii Szymanowskiej?

W tym wątku można też pójść w stronę teorii i zahaczyć o temat listów, pamiętników i dzienników, które są zarówno źródłem historycznym, jak i tekstem literackim.

Wątek 3: Sztuka epoki romantyzmu – nie tylko wieszczowie!

Druga cześć tekstu Zientek poświęcona jest związkowi Zofii z Teofilem Lenartowiczem – romantycznym poetą, którego twórczość jest zazwyczaj pomijana w podręcznikach. Moim zdaniem warto go przedstawić młodzieży – po pierwsze, by pokazać, że nie samymi wieszczami żył polski romantyzm, a po drugie dlatego, że jest to poezja przystępna i stosunkowo łatwa w odbiorze. Ja zazwyczaj pokazuję utwory nawiązujące do polskiego folkloru.

To też dobra okazja, by powiedzieć uczniom co nieco o romantycznym malarstwie (np. samej Szymanowskiej) i muzyce (tu przede wszystkim wątek Chopina).

A do tego trochę kontekstu kulturowego, czyli blaski i cienie życia na obczyźnie. Można dokładnej zarysować historię emigracji paryskiej, można powiązać z problemami współczesnej emigracji zarobkowej i uchodźctwa wojennego.

Do czego przyda się na maturze?

Do kontekstu biograficznego. Towianizm miał kluczowe znaczenie w tworzeniu koncepcji mesjanizmu, więc przy omawianiu tego wątku w „Dziadach cz. III" swobodnie można nawiązać do informacji z tekstu Sylwii Zientek.


Skorzystałaś/łeś z tej polecajki? :) Daj mi znać w social mediach - na Facebooku lub Instagramie.